Trước khi đọc tiếp thì nếu các bạn muốn hiểu thêm về sự ra đời của cây kèn harmonica cũng như lịch sử của nó hình thành và phát triển như thế nào thì mình có để một đường link dưới đây! Đó chính là phim tài liệu của BBC làm về cây kèn harmonica, rất thú vị và đáng để coi nếu bạn muốn biết kỹ hơn về lịch sử của cây kèn nhỏ bé harmonic!
http://nhaccudidong.com/xemchude/2/video-lich-su-cua-nhac-cu-harmonica-tin-sandwich-anyone-a-history-of-the-harmonica-bbc.html
Mình xin giới thiệu sơ về kèn harmonica cho các bạn: kèn harmonica là loại nhạc cụ khí nhỏ gọn và rất dễ học với cấu tạo như một thanh dài, trên kèn harmonica có các lỗ được gọi là lỗ thổi, khi các bạn thổi hoặc hút vào các lỗ sẽ tạo ra các note nhạc.
Để có thể phát ra các note nhạc thì bên trong các lỗ của kèn harmonica là các lưỡi gà, chúng là những miếng kim loại đồng được cố định 1 đầu và đầu còn lại rung động tự do khi có luồng hơi thổi hoặc hút của bạn tác động vào lỗ thổi.
Cơ bản cây kèn harmonica gồm các bộ phận sau:
- Cover hay còn được gọi là vỏ kèn,
- Plate hay còn gọi là tấm đế đựng reed,
- Reed hay còn gọi là lưỡi gã và cuối cùng là
- Comb kèn hay được gọi là thân kèn được ví như khung xương của kèn harmonica.
Trên thế giới người ta chia các loại kèn harmonica ra làm 3 loại kèn cơ bản:
Đầu tiên đó là kèn harmonica diatonic hay còn gọi là kèn 10 lỗ:
Kèn harmoica tremolo hay còn gọi là kèn 24 lỗ:
Và dòng kèn chromatic, là dòng kèn cao cấp nhất trong các loại kèn harmonica:
Ngoài ra còn có các loại kèn harmonica khác mình sẽ đề cấp ở phần cuối clip luôn ha!
- Mình sẽ đến với dòng kèn đầu tiên của harmonica đó là diatonic.
Kèn diatonic hay còn gọi là kèn 10 lỗ là dòng kèn phố biến nhất trên thế giới với 70% mọi người hay sử dụng nó.
Với đặc điểm cơ bản của kèn diatonic là kèn rất nhỏ gọn, có chiều dài chỉ vừa chiều dài bàn tay và thường có từ 10 – 12 hoặc 14 lỗ. bạn hoàn toàn có thể bỏ một cây kèn harmonica diatonic vào trong túi áo trước hoặc cầm trong lòng bàn tay một cách dễ dàng!
Về cách thổi của kèn harmonica diatonic là 1 lỗ bạn vừa có thể hút và cũng vừa có thể thổi để tạo ra hai note hoàn toàn khác nhau.
Ngoài ra như tên của loại kèn harmonica diatonic, mỗi lưỡi gà sẽ là 1 note trong cây kèn harmonica đây là hai đặc điểm quan trọng để các bạn phân biệt với dòng kèn tremolo.
Kèn harmonica diatonic thường được mọi người trên thế giới chơi theo phòng cách nhạc blues, Jazz nên theo cấu tạo note của dòng diatonic có phần hơi khác như có tới 2 note G ở lỗ hút số 2 và lỗ thổi số 3. Tuy nhiên các bạn vẫn có thể chơi những bản nhạc khác một cách bình thường bằng cách tinh chỉnh một số lỗ của nó. Vấn đề này mình sẽ có một clip riêng nhé!
Là một trong những nhạc cụ dễ tiếp cận và dễ học nhất nên thường trên vỏ của kèn diatonic sẽ có số thứ tự từ 1-10 giúp các bạn có thể chuyển đổi note thành các số cho tiện nắm bắt. Các bạn sẽ dễ dàng tìm ra các tab bài hát được viết dành riêng cho dòng kèn harmonica diatonic với các ký hiệu số với dấu + và – tượng trưng cho thổi và hút.
- Kèn harmonica tremolo hay còn được gọi là kèn 24 lỗ có thể có 28 thậm chí là 30 hoặc chỉ 16 hay 20 lỗ thôi là dòng kèn cũng được chơi nhiều nhất nhưng là nhiều nhất ở các nước phương đông đặc biệt là ở Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật và Trung Quốc.
Với đặc điểm là dài hơn rất nhiều so với dòng diatonic thường là gấp đôi chiều dài một cây diatonic thông thường, tuy nhiên bạn vẫn có thể cầm và thao tác thổi một cách dễ dàng vì nó cũng khá là nhỏ gọn.
Về đặc điểm lỗ thổi của dòng kèn tremolo khá đặc biệt với 2 hàng lỗ trên và dười trên cây kèn. Với 2 hàng lỗ này thì tổng cộng là kèn tremolo 24 lỗ có tới những 48 lỗ chứ ko phải là 24 lỗ như định nghĩa mình đã nói???
Vì lý do gì mình cũng ko biết nhưng chắc có lẽ để làm cho mọi người bớt hoang mang và thấy quá nhiều lỗ trên một cây kèn nên thường họ toàn gọi là tremolo 24 lỗ thôi. Tuy nhiên không phải là họ không có lý do nhé!
Đầu tiên về cấu tạo của dòng kèn tremolo như đúng tên gọi của nó là nó có mang trong mình hiệu ứng tremolo.
Hiệu ứng tremolo là hiệu ứng tạo ra các âm thanh giống với âm thanh ban đầu phát ra có độ trễ từ 0.05-0.5s
Thế tại sao nó lại có hiệu ứng tremolo trong cây kèn. Đó chính là nhờ nó có tới 48 lỗ tương ứng với 48 lưỡi gà trong kèn đó các bạn@@ Thây kinh khủng ko :D.
Nếu bạn không muốn sử dụng hiệu ứng tremolo thường xuyền thì bạn chỉ cần chọn sử dụng chỉ một hàng trên hoặc một hàng dưới của tremolo vì vị trí note của 2 hàng là giống nhau nên hầu hết mọi người đều chỉ thường sử dụng 24 lỗ trên harmonica tremolo mà thôi nên chúng ta gọi nó là harmonica tremolo 24 lỗ cũng khá là chính xác
Để giải quyết vấn đề thổi và hút 24-48 lỗ của cây kèn harmonica tremolo này như thế nào mà không làm cho người chơi cảm thấy rắc rối và dễ nắm bắt nhất thì kèn harmonica tremolo có một quy tắc rất là hay như sau:
Chắn hút lẻ thổi – Với các lỗ số lẻ 1 3 5 7 trên kèn harmonica tremolo các bạn chỉ có thể thổi mới tạo ra được âm thanh của note nhạc và trên các lỗ số chẵn các bạn chỉ có thể hút mới tạo ra được note. Nếu làm ngược lại thì hoàn toàn kèn sẽ không phát ra tiếng^^!
Chính vì quy tắc so le như vậy mà vô tình kèn harmonica tremolo lại vô cùng dễ thổi và dễ học chứ không phức tạp như cấu tạo 48 lỗ của nó!
Vì khi bạn ngậm vào các lỗ trên kèn harmonica tremolo một cách tự nhiên nhất thì bạn sẽ luôn ngậm 3 hàng lỗ của cây kèn! (tương ứng với 6 lỗ tính hàng trên và hàng dưới nhé)! Và khi đó khi bạn thổi hoặc hút thì luồn hơi sẽ đi qua cả 3 hàng lỗ ấy tuy nhiên chỉ duy nhất hàng lỗ giữa sẽ tạo ra âm vì quy tắc so le của kèn harmonica tremolo đấy!
- Và cuối cùng ta sẽ đến với dòng kèn cao cấp nhất của harmonica đó chính là dòng kèn chromatic.
Kèn harmonica chromatic hay còn được gọi là kèn thăng giáng có hình dáng to và dài hơn dòng harmonica diatonic một chút và nó chính là phiên bản nâng cấp của dòng kèn harmonica diatonic – Nói chính xác hơn là sự kết hợp 2 cây kèn harmonica diatonic Tông C và C# lại với nhau. Khi sử dụng kèn harmonica chromatic chúng ta thường sử dụng cả hai tay.
Đặc điểm của kèn harmonica chormatic thường có 10 – 12 -14 -16 hoặc 18 lỗ và trên kèn có một cái cần nho nhỏ có thể bấm để thụt ra thụ vào.
Khi bình thường khi chúng ta không bấm vào cái cần thì nó như là một cây kèn harmonica diatonic bình thường. và khi ta bấm vào cần và giữa nguyên thì ta sẽ có một cây kèn harmonica diatonic thứ hai với tông cao hơn tông trước đó ½ tông.
Đơn giản có thể hiểu là khi không bấm cần thì cây kèn harmonica chromatic sẽ chơi những phím trắng trên cây đàn piano bình thường. Và khi bấm và giữa nguyên cần thì cây kèn harmonica chromatic sẽ chơi những phím đen của cây đàn piano!
Kèn harmonica chromatic thường được sử dụng đa dạng trong nhiều thể loại khác nhau vì nó có thể chơi được bất kỳ note nào một cách dễ dàng không bị giới hạn số lượng lỗ và note như 2 dòng kèn diatonic và tremolo.
Và cũng giống như kèn diatonic, trên vỏ của kèn chromatic vẫn có các số thứ tự dễ mọi người có thể dễ dàng tiếp cận nhất!
- Ngoài ra còn các các loại kèn harmonica không phổ biến như kèn harmonica bass và harmonica chro dùng để đệm hợp âm trong các nhóm tam tấu harmonica. Tuy nhiên chúng không được phổ biến nhiều.
Thêm nữa là dòng kèn harmonica mini với chỉ có từ 4-5 hoặc thậm chí là 7 lỗ tương ứng với 8 – 14 note nhạc và chỉ nhỏ như một cái bao diêm nhưng hoàn toàn bạn có thể chơi được rất nhiều bản nhạc trên cây kèn harmonia mini nhỏ bé này đấy! Nó như là một cây kèn harmoica diatonic phiên bản thu nhỏ đó!
Như vậy mình đã liệt kệ sơ qua các dòng kèn cũng như đặc điểm nổi bật nhất của ba dòng kèn phổ biến nhất rồi đấy! Nếu các bạn muốn tìm hiểu kỹ hơn từng loại và cách phân biệt và những ưu nhược điểm từng dòng harmonica thì các bạn có thể xem những clip sau của mình nhé! Xin cảm ơn các bạn đã theo dõi!
Xin chào và tạm biệt!
